14 jan Hoe werkt een koekoeksklok?

Koekoeksklokken; wanneer je bij je grootouders thuiskomt is er nog altijd de kans dat je er
eentje ziet hangen. Het vogeltje komt precies op tijd zijn hokje uit om je het teken te geven
dat er weer een uur voorbij is. Van origine komen de koekoeksklokken uit ons buurland
Duitsland. Koekoeksklokken zijn in Nederland verkrijgbaar via de webshop
Koekoeksklok.com. In het Zwarte Woud zijn de klokken ontworpen door Franz Ketterer in
1730. Iedereen heeft wel een idee hoe een koekoeksklok eruitziet, maar hoe werkt deze
precies?

Twee verschillende manieren

Een koekoeksklok kan op twee verschillende manieren werken. Door middel van een
mechanische beweging of met een quartz beweging, die elektrisch wordt aangestuurd. Om
te begrijpen hoe een koekoeksklok werkt, is het handig om eerst te kijken naar de
verschillende elementen van zo’n klok.

De gewichten

Deze zijn vooral van belang bij mechanische uurwerken. Koekoeksklokken waarbij muziek
wordt afgespeeld hebben veelal 3 gewichten, terwijl klokken zonder muziek beschikken over
2 gewichten. De gewichten bij een koekoeksklok zijn verbonden met de kettingen die de klok
laten werken.

Blaasbalgen en blaaspijpen

De blaasbalgen en blaaspijpen zorgen voor het geluid wanneer de vogel uit het hokje komt.
Het uurwerk activeert de balgen door lucht door de balgen heen te drukken. Dit zorgt er
vervolgens voor dat de lucht bij de fluit komt, die zorgt voor het geluid. De eerste blaasbalg
maakt het “koe” geluid, terwijl de tweede blaasbalg het “koek” geluid maakt.

Gong spiraal

Deze zorgt voor het geluid van de bel. Dit hoor je vaak samen met het gezang van de
koekoeksklok. Normaliter zit er bij aankoop van een koekoeksklok een stuk papier tussen de
spiraal. Dit moet verwijderd worden om het juiste geluid uit de koekoeksklok te krijgen.

Het uurwerk

Het uurwerk is het belangrijkste deel van een koekoeksklok. Het stuurt namelijk het vogeltje,
de muziek, de slagafstelling en de tijd aan. De slinger die hieraan verbonden zit reguleert de
tijd. Deze is ontworpen om op een constante manier heen en weer te bewegen. Dit zorgt
ervoor dat de tijd juist wordt aangegeven.

Extra belangrijk is het dus dat de klok recht hangt. Indien deze een tikkeltje scheef hangt,
kan de slinger niet meer de constante beweging maken. Dit zal er op termijn voor zorgen dat
de tijd niet meer juist wordt aangegeven.

Koekoeksklokken zijn verkrijgbaar in klassiek ontwerp, maar tegenwoordig zijn er ook
moderne varianten te verkrijgen via webshops zoals koekoeksklok.com.
De koekoek is ook verbonden aan het uurwerk. Dit is gedaan door middel van een draadje,
die ervoor zorgt dat de koekoek dus elk uur of elk half uur uit zijn kooi komt. Het draadje dat
aan het uurwerk verbonden zit komt, wordt dan naar boven gelift. De staart van de koekoek
komt hierdoor een stukje naar voren, waardoor de koekoek uit zijn kooi komt en gelijktijdig
het geluid van de blaasblagen wordt afgespeeld.